گردشگری سلامت شامل بخش های پزشکی، درمانی و تندرستی است که لازمه فعالیت در هر بخش، تبعیت از تعاریف علمی برای ایجاد تمایز بین هر دسته است.
همانطور که تلفیق گونه های گردشگری به زیارتی، فرهنگی و طبیعت گردی امری بدیهی است و نوع ارائه خدمات این بخش ها با انواع گونه های گردشگری سلامت متفاوت است، لازم است تا با بررسی زیرمجموعه ها و بخش های هر یک از گونه های گردشگری سلامت، نسبت به ایجاد بازار و جذب بیماران بین الملل اقدامات لازم صورت پذیرد.
گردشگری پزشکی به شکل سنتی آن از سالهای دور در برخی از شهرهای ایران مانند مشهد، قم، شیراز و.. انجام می شد و طی چند سال اخیر و با نگاه مسئولین و بخصوص با تاسیس شرکت های تسهیلگر، به شکل قانونمند و ساخت یافته در حال توسعه است.
بخش دیگری از گردشگری سلامت که هم چنان از بازار داغ رقابت جهانی عقب است، گردشگری تندرستی است.
واژه “تندرستی“، مفهومی است که بیشتر در گردشگری اروپایی استفاده می شود. “هالبرت دون” پزشک آمریکایی در سال ۱۹۵۹، برای اولین بار وضعیت سلامتی را اینگونه تعریف کرد:
سلامتی، حس کلی سالم بودن از جمله بدن، روحیه، ذهن و محیط زندگی است.
مولر و کافمن گردشگری تندرستی را اینگونه بیان می کنند:
مسافرت به دهکده های سلامت و اسپاها برای پیشگیری از بیماری، بدون مداخله و نظارت پزشکی(گردشگر هیچ بیماری جسمانی و ناراحتی خاصی ندارد)
و در جای دیگر “هراشه“، گردشگری تندرستی را درمان طبیعی که با هدف بهبود بیماری معین با گذراندن دوره نقاهت تحت نظارت پزشک و با استفاده از منابع طبیعی مانند چشمه های معدنی و گرم، دریاچه های نمک، ماسه رادیواکتیو، لجن و.. عنوان می کنند.
گردشگری تندرستی ویژه افرادی است که با هدف حفظ و یا ارتقاء سلامت، وارد کشور مقصد می شوند. آنها به بسته های خدماتی متفاوتی از گردشگری پزشکی نیاز دارند.
بسته ای که خدمات تناسب اندام، مراقبت زیبایی، رژیم و تغذیه سالم، ریلکسیشن و مدیتیشن را در اختیار آنها قرار دهد.
گردشگری درمانی طبیعی جهت درمان بسیاری از بیماری ها مانند پسوریازیس، آرتریت، روماتیسم، مشکلات تنفسی و غیره و یا برای گذراندن دوره نقاهت بیماری ها زیر نظر پزشک، بکار می رود.
طول متوسط آنها بین 2 تا 4 هفته است. به طور مثال دوره درمانی پسوریازیس حداقل بین ۴ الی ۶ هفته زمان می برد که البته بسته به عوامل دیگر و شرایط گردشگر، ممکن است بیشتر هم بشود.
تا سال ۲۰۰۲ گردشگری درمانی طبیعی ۵ تا ۱۰ درصد گردشگری بین المللی را تشکیل می داد.
گردشگری تندرستی که گاهاً به نام گردشگری اسپا نیز خوانده می شود، یک اصطلاح لاتین است که از “اس” به معنای سلامت+ “پ” از طریق+ “آ” آب تشکیل شده است:
(SPA=Salud(health),P=Per(Through,A(agua)=water
گردشگری تندرستی مصداقی است از ضرب المثل “پیشگیری بهتر از درمان ” و کشور ما دارای قدمت طولانی در استفاده از آب های معدنی و گرم است. ابوعلی سینا این این مناطق را به آسایشگاه های معدنی، چشمه های آب گرم و معدنی تقسیم کرد و مورد بررسی قرار داد.
چشمه های مختلف ایران دارای بیش از 30 عنصر معدنی مانند منیزیم، پتاسیم، سولفور و… است و می تواند به یکی از بزرگترین مناطق گردشگری درمان و تندرستی در منطقه تبدیل شود که متاسفانه سرمایه گذاری های لازم برای تقویت زیرساخت های لازم در این زمینه، هنوز صورت نگرفته است.
تا سال ۱۳۹۸ بیش از 1000 چشمه آب معدنی و 472 چشمه آب گرم در ایران شناسایی شده بود که برای تجهیز 70 مورد سرمایه گذاری هایی انجام شده بود.
در حال حاضر بسیاری از مناطق کشور مانند لاریجان، رامسر، اردبیل، ارومیه وغیره با احداث اقامتگاه های بوم گردی و سنتی، پذیرای گردشگران مختلف کشورمان هستند و جای خالی توریستان سلامت در این مناطق، بسیار خالی است.
دوره نقاهت و گردشگری درمانی
بسیاری از فعالان صنعت گردشگری سلامت برای دوره نقاهت بیمار و همراهان وی در ایران، اقدام به تهیه پکیج های گردشگری و زیارتی متفاوتی می کنند.
گردشگری سلامت زنجیره ای از گردشگری پزشکی، درمانی و تندرستی است. ایران با داشتن پتانسیل های رقابتی در تمام بخش ها، می تواند به عنوان مقصد بیماران بین المللی در هر سه بخش این زنجیره شناخته شود.
این مسئله که دولت نقش بزرگی در تهیه زیرساخت های لازم برای مناطق طبیعی مانند آب گرم ها و چشمه های طبیعی دارد، بر همگان روشن است اما بخش خصوصی هم می تواند با سرمایه گذاری های هر چند کوچک، در این زمینه گام بردارد.
تا بحال به تهیه پکیج های تندرستی مانند چشمه های طبیعی و اسپاها در کنار پروسیجرهای درمانی فکر کرده اید؟
همانطور که می دانید گردشگری تندرستی، یک گردشگری پیشگیرانه است و می توانید برای بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری های مختلفی که در قسمت بالا به آن اشاره کردیم، انواع امکانات تندرستی کشورمان را جایگزین درمان های دارویی کنید.
به علاوه دوره نقاهت بیماران نیز فرصت مناسبی است تا با مشاوره و راهنمایی پزشک معالج، اقدام به بستن پکیج های متنوع گردشگری درمانی برای گردشگران سلامت خود کنید.
شاید یک اسپای مجهز و مفرح در کنار یک پروسیجر درمانی، پکیج کاملی باشد از گردشگری پزشکی و تندرستی!
و یک اقامت دو روزه در شمال کشور و دامنه های کوه دماوند به همراه آب های معدنی لاریجان، اسک یا استراباکو برای تسکین دردهای زانو یا ستون فقرات(با مشاوره پزشک معالج)، گامی باشد برای استفاده از پتانسیل های طبیعی و متنوع گردشگری درمانی و تندرستی کشورمان.
پکیج های جدید گردشگران پزشکی، بعد از کرونا
بحران کووید ۱۹ بسیاری از کشورهایی مانند مالزی را که گردشگری تندرستی جزو نقاط قوت آنها بود، را به چالش بزرگی کشاند. تاثیر کرونا بر گردشگری سلامت ایران را از این بخش بخوانید.
عموم متقاضیان دریافت خدمات تندرستی، افراد سالمی هستند که نیاز فوری به دریافت خدمات درمانی ندارند و برای اقدامات پیشگیرانه، به کشورهای ارائه دهنده خدمات تندرستی سفر می کردند.
بحران پیش رو بسیاری از این متقاضیان را از سفر به کشورهای دیگر منصرف خواهد کرد; چرا که این افراد مانند گردشگران پزشکی، نیاز فوری به انجام جراحی و دریافت خدمات درمانی ندارند و سفرهای طولانی را نوعی ریسک برای سلامتی خود می دانند.
در واقع کووید ۱۹ ، علاوه بر اینکه مانع پیشگیری از بیماری ها نیست، بلکه می تواند سلامت افراد سالم(گردشگران تندرستی) را به مخاطره بیندازد.
بنابراین می توان از این موضوع به عنوان نقطه عطفی برای پَر رنگ کردن جاذبه های طبیعی ایران برای گردشگران پزشکی، استفاده کرد.
با باز شدن مرزها بعد از این بحران و ورود گردشگران پزشکی که ماه ها منتظر دریافت خدمات اورژانسی بودند، گردشگری تندرستی را چاشنی پکیج های درمانی خود کنید تا علاوه بر جذب مخاطبان بیشتر(درمان+اقدامات سلامتی)، آنها را مطمئن کنید که کل خدمات گردشگری شما هم راستا با تامین سلامتی آنها خواهد بود و نه فقط گردشگری.
پکیج های درمانی خود را با بسته های گردشگری تندرستی (اسپا، آب گرم، آب های معدنی و غیره) کامل کنید!
6 پاسخ
سلام و وقت بخیر
بعد از تعریف هراشه اشاره کردید گردشگر تندرستی با هدف حفظ و ارتقا سلامتی وارد کشوری می شود . و آنها به بسته های خدماتی متفاوتی از گردشگری پزشکی نیاز دارند . و همچنین در تعریف مولز و کافمن گردشگری تندرستی رو بدون نظارت و مداخله پزشک اشاره کردید. در صورتی که در گردشگری تندرستی فرد سلامت است و فقط قصد ارتقا سلامتی خود را بدون مداخله پزشک دارد . منطور از بسته های گردشگری پزشکی ای که اشاره شده است چیست ؟
عرض سلام و ادب خدمت شما دوست عزیز…در گردشگرس تندرستی اصولاً بر دو موضوع مراقبت و نقاهت تاکید میشه. مراقبت برای پیشگیری از بیماری(واژه تندرستی ۲۵ سال پیش در آمریکا ،در مقابل واژه بیماری شکل گرفت) که در واقع مبنای استفاده از اسپاها در گردشگری اروپای بوده و برای جلوگیری از ابتلا به بیماری شکل گرفته و علاوه بر این، در این قسمت خیلی از اختلالات بدنی مانند بیماری های اعصاب، روماتیسم، بیماری های کهولت سن، تنفسی، آلرژیک و پوستی و… رو بدون نیاز به پروسیجر درمانی(جراحی در بیمارستان) و مداخله پزشک، انجام میدن. در نوع دیگرش که نقاهت رو در بر میگیره برای گذراندن بهتر و سریعتر طول دوره درمان در دوران نقاهت بیماران هست که اینجا به حضور پزشک نیازی نیست اما معملاً طبق توصیه پزشک باید انجام بشه. فرض کنید یک بیمار بعد از انجام یک پروسیجر درمانی در بیمارستان و در زمانی که در کشورمون برای گذراندن دوره نقاهت حضور داره، بنابه توصیه پزشک می تونه برای تسریع بهبودی از خدمات گردشگری تندرستی استفاده کنه. کافمن و مولر در بخشی از صحبت های خودشون در این حوزه اشاره کردن به هتل های تندرستی که می تونه میزبان مهمانان درمان و تندرستی به طور همزمان باشه که البته استراتژی بازاریابی جداگانه ای داره. بسیاری از کشورهای پیشرو مثل ترکیه در هتل های خودشون خدمات اسپا رو برای گذروندن دوره نقاهت بیماران و تسریع بهبود اونها، اضافه کردن. ما هم در ایران از آب های معدنی طبیعی، اسپا و… در پکیج های درمانی مون می تونیم استفاده کنیم(برای دوره نقاهت و طبق توصیه پزشک) و حتی پذیرای مهمانان از کشورهای مختلف باشیم برای بخش مراقبت(پیشگیری از بیماری با استفاده از منابع طبیعی موجود در کشور).
متشکرم از پاسخ دقیقتون
با توجه به توضیحات مقاله و پاسخ شما اینطوری متوجه شدم که هر کدوم از زیر مجموعه های گردشگری سلامت (پزشکی – درمانی – تندستی ) با وجود داشتن تعاریف مستقل اما موضوعات جدایی نبوده و باهم در ارتباط هستند .
در گردشگری تندرستی لزوما فرد بیمار نبوده و نیازی هم به حضور پزشک نیست اما ممکن است بیماری ای هم داشته باشد که اگر از خدمات تندرستی استفاده کند در تقسیم بندی اقدامات پیشگیرانه قرار میگیرد که اتفاقا گردشگری تندرستی هم اقدام پیشگیرانه هست و میتواند به توصیه پزشک انجام شود .
در گردشگر درمانی فرد از اول بیمار است و برای گذراندن دوره نقاهت خود از پکیج های موضوع استفاده میکند . یا جراحی ای نکرده و قصد بهبودی از طریق منابع طبیعی رو دارد . که تحت نظر پزشک انجام میگیرد .
با توجه به اینکه در هر دو مورد بحث نقاهت وجود دارد . تفاوتشان رو شاید در همون نیاز به حضور یا حاضر نبودن پزشک بتونیم بگیم ؟ با توجه به اهمیت درک تفاوت ها برای طراحی پکیج های متمایز ممنون میشم اگر جاییش رو اشتباه متوجه شدم راهنماییم بفرمایید . سپاس
اگر بیمار باشه در دسته اقدامات پیشگیرانه قرار نمی گیره..چون پیشگیری مصداق همون ضرب المثل خودموه که میگه یشگیری بهتر از درمان است… یعنی در دسته نقاهت در گردشگری تندرستی قرار می گیره که یه پروسه درمانی رو طی کرده و برای گذروندن دوره نقاهت با نظر پزشک(بدون نیاز به حضور مستقیم پزشک در محل گذراندن دوره نقاهت) می تونه از خدمات و پکیج های مرتبط مثل اسپا یا آب های گرم معدنی و… استفاده کنه…
گردشگری درمانی و پزشکی، قصد اولیه بیمار حتماً درمان هست(در بخش مراقبت از گردشگری تندرستی هدف فرد، درمان نیست). شما در تمام پکیج های پزشکی، درمانی و تندرستی می تونید از امکانات طبیعی موجود در کشور استفاده کنین. اما اینو مدنظر داشته باشید که برای خیلی از پروسیجرهای درمانی شاید اجازه استفاده از بعضی از خدمات تندرستی رو نداشته باشید(مشاوره پزشک مورد نیاز هست) و اگه قصدتون فقط بستن پکیج های مراقبت هست(اقدامات پیشگیرانه) که نوع بازاریابی تون کلاً متفاوته.. و البته اینو هم مدنظر قرار بدید که به علت ضعف زیرساخت های گردشگری تندرستی در کشورمون(مثل نبودن هتل های مجهز در کنار چشمه های آب گرم، قرودگاه های بین المللی و…) فعلاً روی این بخش به طور استراتژیک کار نشده.
بابت وقتی که گذاشتید صمیمانه سپاسگزارم .
خواهش می کنم آقای بادامچی زاده عزیز