اگر نگوییم قیمت گذاری خدمات درمانی ، اولین عامل مهم برای خرید خدمات شماست، اما بطور قطع میتوان گفت یکی از کلیدی ترین مسائلی است که می تواند بیمار شما را ترغیب به خرید و یا منصرف از خرید خدمات شما کند.
این موضوع بخصوص در گردشگری سلامت، ملموس تر است. بطوریکه بسیاری از بیماران، خواهان دریافت خدمات با کیفیت به همراه قیمت مناسب هستند.
اما شما چه برنامه ای برای قیمت گذاری خدمات درمانی خود دارید؟
اجازه بدهید در شروع کار یک تعریف کلی از نحوه قیمت گذاری خدمات درمانی در ایران داشته باشیم و از تجربیات سه ساله اخیر خود طی آموزش در کلاس های مختلف بیمارستان ها، توسط آقای دکتر سعید هاشم زاده رئیس محترم اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، صحبت کنم.
تعرفه خدمات درمانی: تعرفه معادل قیمت در بازار می باشد با این تفاوت که قیمت ها با توجه به عرضه و تقاضا بطور مدام در حال تغییر هستند اما تعرفه خدمات پزشکی بدون در نظر گرفتن کارکرد و شرایط بازار برای یک دوره ثابت که عموماً یکساله است، بدون تغییر باقی می ماند.
هر ساله وزارت بهداشت تعرفه خدمات پزشکی و درمانی را در دو بخش دولتی و خصوصی اعلام می کند و کلیه مراکز درمانی موظف به دریافت هزینه ها مطابق با تعرفه تعیین شده سالانه هستند.
نظام قیمت گذاری در ایران (FFS (Fee For Service یعنی برای هر خدمت جداگانه به بیمار مطابق ارزش نسبی(K) خدمت مذکور قیمت جداگانه در صورتحساب بیمار محاسبه می شود.
به طور مثال فرض کنید یک بیمار علاوه بر داشتن یک عمل جراحی، خدمات جانبی دیگر مانند آزمایشات مختلف، سونوگرافی و شب های بستری در بخش هایی مانند آی.سی.یو و بخش جنرال و…. را طی فرآیند درمان خود از بیمارستان دریافت کرده است. هر کدام از این خدمات طبق تعریف در کتاب ارزش های نسبی دارای K مشخصی هستند که با توجه به مبلغ هر K که سالانه اعلام می شود، کل خدمات درمانی برای یک بیمار محاسبه و در صورتحساب ذکر می شود.
در جدول زیر مواردی که به طور کلی در صورتحساب بیمار ذکر می شود را به صورت خلاصه بیان کرده ایم. هر کدام از بخش ها شامل تعاریف مشخص و نحوه ی محاسبه خاصی است که خارج از بحث این مبحث است.
یک فرضیه در این نظام کاری این موضوع است که به نظر می رسد هر چقدر بیمار بیشتر در بیمارستان و در بخش های پر هزینه مانند آی.سی.یو بستری باشد، سود بیشتری برای بیمارستان خواهد داشت در صورتیکه بررسی ها نشان داده است در بیمارستان های خصوصی هر چقدر ترنول یا ضریب اشغال تخت در بیمارستان بیشتر باشد، سود بیشتری نیز برای بیمارستان خواهد داشت. یعنی هر چقدر خدمات دهی شما به بیمار سریعتر، کاملتر و کم عارضه تر باشد و بیمار در زمان کمتری از بیمارستان ترخیص شود و بیمار جدیدی در بیمارستان پذیرش کنید، سود بیشتری نیز عاید شما خواهد شد.
اما با توجه به بررسی هایی که طی سالها روی این نظام قیمت گذاری انجام شده، در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا که پایه گذار نظام FFS و عرضه کتاب ارزش نسبی کالیفرنیا و مبنای قیمت گذاری در تمام دنیا است، حدود بیست سال است که به طور کامل این سیستم را کنار گذاشته اند.
علت آن چیست؟
دلیل آن حذف القای بسیاری از خدمات درمانی و پاراکلینیکی غیر ضروری برای بیماران و تنها با هدف کسب درآمد بیشتر است.
وقتی بیمارستان با دریافت انواع خدمات مختلف از دارو و تجهیزات گرفته تا خدمات پاراکلینیک، جراحی و بستری، اقدام به دریافت هزینه جداگانه در صورتحساب بیمار می کند، نتیجه آن چیست؟
لیست بلند بالایی از انواع آزمایشات و رادیولوژی و خدماتی است که در بسیاری از بیماریها، نیازی به انجام آنها وجود ندارد و فقط از نظر سود دهی بیشتر برای بیمارستان به بیمار تحمیل شده است.
نظام قیمت گذاری دیگری که حدود بیست سال است جای FFS را گرفته، (DRG (diagnostic related group نام دارد.
در این نظام قیمت گذاری، کلیه خدمات درمانی را به ۵۶ گروه مشابه تقسیم بندی کرده اند و برای هر گروه با در نظر گرفتن شاخص های مختلف مانند نوع جراحی، زمان آن، میزان عارضه احتمالی ، شهر و مکان انجام جراحی(در نظر گرفتن جایگاه بیمارستان)، یک قیمت مشخص و ثابت در نظر گرفته شده است.
در این نظام شما اجازه گرفتن مبلغ جداگانه برای هر خدمت را ندارید و کلیه خدمات در قالب یک بسته کامل، تعریف و قیمت گذاری می شود.
به طور مثال برای یک گروه جراحی های مشابه این بسته شامل آزمایش، ام.آر.آی، هزینه جراحی، دستمزد جراح با توجه به نوع تخصص و تعداد جراحی های موفق (تعیین جایگاه پزشک در منطقه خاص)، هزینه بیهوشی و لوازم مصرفی با قیمت مشخص در تمام پروسیجرهای درمانی این گروه، می باشد.
نکته قابل تاملی که در این نوع نظام سیاست گذاری قیمت وجود دارد این است که شما با توجه به استاندارد تعریف شده در گروه درمانی مشخص، میتوانید خدمات خود را به گونه ای مدیریت کنید که زمان و نحوه انجام پروسیجر را به مینیمم برسانید تا بسته خدمات شما به شکل مقرون به صرفه و سودآور تعریف شود.
به طور مثال بسته پروسیجر درمانی CABG (جراحی قلب باز) شامل ۲ شب بستری در آی.سی.یو و ۵ شب بستری در بخش، با قیمت مشخص مربوط به گروه های مشابه با CABG تعریف می شود. حال اگر در جایگاه بیمارستانی خود، به اندازه ای موفق هستید که بتوانید این زمان را طوری مدیریت کنید که بیمار با شب تخت آی.سی.یو یا بستری در بخش کمتر و بدون عوارض جانبی بتواند ترخیص شود، شما سود بیشتری به دست آورده اید چون قیمت مشخص و ثابت است و البته توجه داشته باشید که برعکس این موضوع نیز در مورد پروسیجرهای درمانی، صادق است و ممکن است خارج از حالت استاندارد تعریف شده، بیمار برای مدت بیشتری با همان قیمت مشخص و ثابت، در بیمارستان بستری شود و اینجاست که بیمارستان شما، متحمل ضرر خواهد شد.
این نظام قیمت گذاری، مدیران بیمارستان ها را تشویق می کند تا از پزشکانی استفاده کنند که بهترین کارایی و مراقبت های درمانی ایمن را برای بیماران داشته باشند (باز هم به اهمیت جایگاه یابی پزشک اشاره میکنم ) تا بیماران بتوانند علاوه بر گرفتن خدمات با کیفیت و با کمترین عارضه احتمالی، زودتر از زمان مشخص شده در بسته خدمات درمانی، بیمارستان را ترک کنند و بیمارستان بتواند بیماران جدید را پذیرش کند و نتیجه نهایی آن سود دهی برای بیمارستان خواهد بود.
روش های قیمت گذاری
همه فعالان حوزه گردشگری سلامت در ایران با این مسئله آشنایی دارند که مراکز درمانی اجازه دارند تا سقف ۴ الی ۵ k در بخش بیماران بین الملل به تعرفه های خدمات درمانی خود اضافه کنند و به این مسئله اکتفا می کنند.
اما با توجه به مسائل مطرح شده در بالا و سیستم های قیمت گذاری به روز دنیا مانند DRG ، باید این نکته را فراموش نکنیم که اگر بخواهیم در بازار رقابت جهانی گردشگری سلامت حرفی برای گفتن داشته باشیم باید ابتدا به شناسایی جایگاه خود در کشور و سپس در سطح منطقه بپردازیم و با بررسی و تحلیل قیمت های مراکز درمانی با جایگاه مشترک با خود، اقدام به قیمت گذاری کنیم.
مسئله ای که طی چندین سال کار در حوزه گردشگری سلامت و صحبت با مراکز درمانی مختلف برای بحث قیمت گذاری داشته ام، همگی دارای یک مبحث مشترک بودند.
به طور مثال بیمارستان A کل خدمات درمانی خود را بر اساس 2K قیمت گذاری کرده بود و مرکزی دیگر عدد 5K را برای کل خدمات درمانی خود انتخاب کرده بود.
اینکه شما آزاد هستید در این بازار رقابتی بین ۱ تا 5K به تعرفه های خود برای بیماران بین المللی اضافه کنید، نکته مثبتی است. اما با توجه به بررسی و تحلیل قیمت گذاری رقبای منطقه ای مانند ترکیه، هند، اردن و…
نکته مهمی که در قیمت گذاری بسته های خدماتی وجود دارد این است که شما مجبور نیستید کل خدمات و پروسیجرهای درمانی خود را بر اساس 2K (بطور مثال) قیمت گذاری کنید.
شما باید برای هر پروسیجر درمانی خود به جایگاه یابی و تحلیل قیمت های رقبای داخلی و بین المللی بپردازید و بر اساس آنها قیمت بسته های درمانی خود را تعیین کنید.
روش انجام این کار چگونه است؟
اجازه بدهید باز هم با یک مثال موضوع را مرحله به مرحله، جلو می بریم. فرض کنید برای پروسیجر درمانی کله سیستکتومی(برداشتن کیسه صفرا)، لازم است تا قیمت گذاری را انجام دهیم. ابتدا لازم است تا قیمت نهایی(طبق صورتحساب بیمار) این پروسیجر درمانی را برای بیمار ایرانی از سیستم HIS استخراج کنید. تا این قسمت کار که مشکلی وجود ندارد.
در مرحله بعد لازم است تا تعداد جراحی های کله سیستکتومی را در یک بازه زمانی مشخص (مثلاً ۶ ماهه اخیر)، از HIS استخراج کنید و MODE این جراحی را مشخص کنید. توجه داشته باشید که MODE با میانگین متفاوت است (MODE : پرتکرارترین ارزش در یک مجموعه داده است).
با پیدا کردن MODE، به پرتکرار ترین قیمت برای یک جراحی خاص مثل کله سیستکتومی می رسیم که مبنای قیمت گذاری ما در این پروسیجر درمانی خاص، خواهد بود. البته در این قسمت لازم است تا مبلغ حاشیه عوارض جانبی احتمالی را هم در نظر بگیریم.
اینکار با بررسی تعداد و درصد بیمارانی که دارای عارضه پس از جراحی کله سیستکتومی در یک بازه زمانی مشخص(۶ ماهه اخیر) شده اند، بدست می آید و قیمتی را که بابت بروز عارضه، به بیمارستان تحمیل کرده اند، به عنوان حاشیه عارضه احتمالی، به MODE پروسیجر درمانی اضافه می کنیم و قیمت نهایی کله سیستکتومی به این ترتیب به دست می آید
بعد از پیدا کردن MODE نهایی، لازم است تا مبلغ به دست آمده را به دلار تبدیل کنید و این قیمت را با کشورهای رقیب مقایسه کنید.
اگر قیمت شما، پایین تر از قیمت جراحی مشابه در کشورهای رقیب بود، شما می توانید قیمت خود را به اندازه ۲، ۳…۵ K ، اضافه کنید تا علاوه بر حفظ جایگاه رقابتی با کشورهای منطقه، سود خود را نیز در نظر بگیرید.
این کار باید برای تمام پروسیجرهای درمانی انجام شود. شاید با استخراج قیمت یک پروسیجر درمانی خاص برای بیمار ایرانی، به این نتیجه برسید که این قیمت در حالتی که برای بیمار ایرانی محاسبه می شود، باز هم بالاتر از قیمت کشورهای رقیب است.
در این حالت باید چه کاری انجام دهیم؟ از بازار رقابت برای این پروسیجر درمانی که قیمت بالاتری نسبت به کشورهای رقیب دارد، خارج شویم؟ نه. راه حل بهتر آن است که به بیمار بطور شفاف توضیح داده شود که بسته پیشنهادی ما در ازای دریافت قیمت بیشتر، شامل خدمات VIP، جراح فوق تخصص آموزش دیده در بهترین دانشگاه های جهان(پزشکان خود را برای جراحی های گران قیمت جایگاه بندی کنید)، سرویس ترانسفر لوکس و… است و سعی کنیم بیمار را مجاب کنیم که در ازای پرداخت بیشتر، خدمات ویژه ای در بخش درمان و لجستیک دریافت خواهد کرد.
نتیجه گیری کلی این بخش به طور خلاصه این است که قرار نیست در گردشگری سلامت، از هر بیمار و از هر سرویسی که به بیمار ارائه می دهیم، جداگانه سود ببریم. باید به کل سبد خرید بیماران بین المللی توجه کنیم و این نکته را فراموش نکنیم که قرار نیست کل خدمات درمانی را با یک مقدار مشخص مثل ۲ یا 3K محاسبه کنیم.
یک بیمارستان برای هر پروسیجر درمانی با توجه به جایگاه یابی، تحلیل بازار و رقبای منطقه، عدد متفاوتی می تواند ارائه دهد و اینکه کل خدمات درمانی خود را در ۲ یا ۳ ضرب کنید، شما را از گردونه بازار رقابت بین المللی حذف خواهد کرد.
قیمت گذاری گلوبال چیست و چه ارکانی دارد؟
به صورت کلی وقتی صحبت از قیمت گلوبال در خدمات درمانی می شود، این قیمت شامل هزینه های جراحی، بیهوشی و مواد مصرفی در قالب یک عدد مشخص و بر اساس درجه بیمارستان(عالی، یک، دو و سه) تعریف می شود.
در حال حاضر ۹۰ جراحی در ایران به صورت گلوبال تعریف شده است.
اما با توجه به تمامی مواردی که در بالا ذکر کردیم، شاید بهتر باشد تا تعریف بسته های درمانی در بیمارستان خود را با تحلیل و بررسی و با در نظر گرفتن تمامی خدمات قابل ارائه به بیمار با یک پروسیجر درمانی مشخص (هزینه های جراحی، بیهوشی، خدمات پاراکلینیک، آزمایشگاه، مواد مصرفی، دارو، ویزیت های اولیه و نهایی، شب تخت بستری و خدمات هتلینگ) شروع کنیم.
در واقع روند قیمت دهی به بیماران بین الملل در ایران به این شکل است که بین قیمت اعلام شده یک پروسیجر درمانی و قیمت نهایی هنگام ترخیص بیمار، اختلاف قیمت وجود دارد و این امر به این دلیل است که بسیاری از خدمات مانند ویزیت اولیه، هزینه های آزمایش، رادیولوژی، داروها و تجهیزات و… در بسته خدمات درمانی بیمار، دیده نشده است که این امر می تواند باعث نارضایتی در بیماران بین المللی شود.
البته این موضوع در پروسیجرهای زیبایی کمتر دیده می شود و بسیاری از پروسیجرهای زیبایی را می توان بصورت بسته های شفاف و کامل، پکیج بندی کرد.
پس راه حل بهتر برای حل این موضوع، تعریف و بسته بندی هر پروسیجر درمانی بصورت جداگانه و با توجه به مسائل و نکاتی که در بالا عنوان کردیم، میتواند باشد. در زیر نمونه ای از تعریف یک پروسیجر درمانی را قرار می دهیم.
یک نمونه تعریف پروسیجر درمانی به همراه خدمات تحت پوشش
6 پاسخ
با سلام و عرض ادب
در بخش توضیحات نحوه قیمت گذاری بعد پیدا کردن mode اشاره کردید نسبت به نوع جایگاهمون میتونیم تا ضریب ۵ افزایش بدیم . لطفا بفرمایید قبل از استفاده از ضریب در بررسی تنها mode خود جراحی رو بر حسب his حساب کردیم . در این میان اگر بخواهیم پک سازی کنیم خدمات جانبی دیگر را چه کنیم ؟ برای مثال بعد تعویض مفصل زانو فیزیوتراپی لازم هست آیا باید mode فیزیوتراپی رو هم جداگانه محاسبه و ضریب خاصی رو برای اون در نظر بگیریم ؟ یا امکانش هست که تمام mode ها رو جداگانه حساب و سپس جمع کنیم به یک ضریب مشخص (تا سقف ۵ ) ضرب کنیم ؟ پیشنهادتون ضریب های جداگانست برای هر بند پروسیجر یا یک ضریب برای مجموع mode ها ؟
سلام و عرض ادب خدمت شما دوست عزیز…در فیلم وبینار قیمت گذاری به بررسی کامل این روش پرداختیم(فیلم داخل وبلاگ هست)…وقتی صحبت از درآوردن قیمت از HIS میکنیم یعنی کل صورتحساب بیمار…کل صورتحساب بیمار شامل تمام موارد از جمله خدمات درمانی، پاراکلینیک، مصرفی ها، هتلینگ و… میشه که وقتی به بیمار صورتحساب نهایی رو میدیم; تمام این موارد در اون لحاظ شده…در یک بازه زمانی مشخص صورتحساب نهایی و تعداد پروسیجر درمانی تعویض مفصل زانو رو درمیاریم و پُر تکرار ترین عددی که از بیماران در اون بازه زمانی گرفته شده، نشان دهنده مُد شما در این پروسیجر درمانی هست..امیدوارم توضیحات کافی بوده باشه و اگه باز هم جایی سوال دارید در خدمتتون هستیم
از پاسخ شما ممنونم.
حتما بنده فیلم رو دوباره میبینم.
سوالی که برام میمونه اگر بخوایم به عنوان مثال در همین پروسیجری که صحبت کردیم خدمات آبدرمانی یا فیزیوتراپی رو هم اضافه کنیم داخل his ایرانی ها نیستن . آیا برای خدمات جانبی مد جداگانه حساب کنیم و با مدی که از his در آوردیم جمع کنیم یا اینکه خدمات جانبیمون رو داخل سودی که از ضریب k به دست میاریم بسنده کنیم ؟
هدف از مبحث قیمت گذاری و تعیین مد، رفتن به سمت گلوبال شدن خدمات و پروسیجرهای درمانی هست…یعنی برای پروسیجرهای درمانی بیشتر باید مد حساب شه که ضریب k دارن… آبدرمانی یا فیزیوتراپی ضریب k ندارن(فیزیوتراپی اگه بخشی از فرآیند پروسیجر درمانی باشه یه ضریب k کوچیک داره که حساب میشه)…برای بقیه موارد مثل آبدرمانی و…همون قیمت رو لحاظ کنین و با صورتحساب بیمار جمع کنید
منظور ما از رقابتی بودن قیمت ها و تعیین مد، برای پروسیجرهای درمانی هست که ضریب k دارن و بتونیم اونهارو که اصل صورتحساب بیمار رو تشکیل میدن، به شکل گلوبال دربیاریم و بسته خدمات رو در نهایت مقایسه کنیم با بیمارستان های داخلی که در جایگاه یکسان با ما هستن و بیمارستان های کشورهای رقیب(هم جایگاه با ما)… چون اصل قیمت در گردشگری سلامت رو پروسیجرهای درمانی تعیین می کنن و بقیه شامل قیمت های محدود و مشخصی هستن که می تونید در پکیج لحاظ کنید
خدمات رادیولوژی برای بیماران سرپایی در روش پلورال چگونه محاسبه و پرداخت میشه
قیمت ها رو مدیران بیمارستان ها بر اساس تعرفه های سالانه وزارت بهداشت در بخش دولتی و خصوصی اعلام میکنند