گردشگری سلامت در مشهد و سایر شهرهای دارای نقاط زیارتی مانند قم، یکی از مزیت های رقابتی ما در گردشگری سلامت کشورهای اسلامی است.
مشهد به عنوان دومین شهر منتخب گردشگران سلامت بعد از تهران، هر ساله پذیرای تعداد زیادی از مسافران خارجی به ویژه از کشورهای حاشیه خلیج فارس و سایر کشورهای مسلمان است.
شاید تفکیک بین اینکه مسافران بین المللی در مشهد ابتدا به قصد درمان آمده اند یا گردشگری مذهبی و سپس در کنار آن تصمیم به دریافت خدمات درمانی گرفته اند، کار آسانی نباشد.
شاید درج این سوال در پرسشنامه بیماران بین المللی مشهد(توسط بیمارستان ها و شرکت های تسهیلگر)، بتواند داده آماری مفیدی در این زمینه در اختیار محققان و پژوهشگران این صنعت قرار دهد.
هدف شما از انتخاب شهر مشهد در ابتدا ، برای دریافت خدمات درمانی بوده(گردشگری پزشکی) یا گردشگری مذهبی و پس از آن تصمیم گرفته اید خدمات درمانی خود را نیز در این شهر دریافت کنید؟(به علت نیاز به دریافت خدمات اورژانسی یا خدمات غیردرمانی و ضروری در حین اقامت در مشهد)
مذهب به عنوان عنصری مهم در نزدیکی فرهنگی، نقش زیادی در انتخاب مقصد گردشگران سلامت ایفا می کند.
در واقع شباهت های مذهبی، ناخوشایندی های اقامت در یک کشور خارجی را که از ناآشنایی با ارزش ها، باورها و اعتقادات کشور مقصد ناشی می شود را به حداقل می رساند.
بنابراین انتظار می رود که شهر مشهد میزبان کشورهایی باشد که بیشتر جمعیت آنها، مسلمان است.
شاید تلاقی تمدن ایرانی(فردوسی با احیای زبان و فرهنگ فارسی) و تمدن شیعی(وجود بارگاه مطهر حضرت امام رضا(ع)) به عنوان نقاط قوت این شهر، بتواند باعث رونق هر چه بیشتر گردشگری سلامت در مشهد شود.
سال ۹۷ این شهر میزبان بیش از ۲۲ هزار گردشگر سلامت در بیمارستان ها و مراکز جراحی محدود بود و در بخش سرپایی نیز بیش از ۱۰۰ هزار گردشگر سلامت، خدمات درمانی لازم را در این شهر دریافت نمودند.
در حال حاضر ۱۲ بیمارستان، ۳ مرکز جراحی محدود و ۷ شرکت تسهیلگر، دارای مجوز پذیرش بیماران بین الملل در مشهد هستند
بررسی نقاط قوت گردشگری سلامت مشهد :
- پایتخت معنوی ایران
- وجود بیمارستان های مجهز
- بالا بودن سطح کیفی خدمات درمانی در مراکز درمانی دارای مجوز IPD
- وجود فرودگاه بین المللی و سایر روش های حمل نقل زمینی
- نقاط گردشگری مذهبی فراوان مانند مسجد گوهرشاد، خواجه ربیع، گنبد خشتی مشهد، مسجد شاه مشهد، خواجه اباصلت، گنبد سبز، خواجه مراد و…
- وجود هتل ها و اقامتگاه های متنوع
- اطمینان به پزشکان مسلمان(گردشگری کشورهای اسلامی)
- فرهنگ مشابه با کشورهای اسلامی
- قرابت جغرافیایی با کشورهای مسلمان حوزه خلیج فارس
- سرو غذای حلال
- برپایی آیین های مذهبی و سنتی مانند جشن های میلاد چهارده معصوم، عید غدیر، مراسم ماه های محرم و.. که باعث ورود بیشتر گردشگران کشورهای اسلامی به این شهر می شود.
چالش های پیش رو در گردشگری سلامت مشهد
- حضور واسطه های بدون شناسنامه یکی از بزرگترین چالش های گردشگری سلامت در مشهد است. بسیاری از بیماران در بدو ورود به این شهر(مرزهای هوایی یا راه های زمینی) با وعده دریافت خدمات درمانی بسیار ارزان، در مراکز فاقد صلاحیت و پزشکان کم تجربه، خدمات درمانی بدون کیفیتی را دریافت می کنند که این امر موجب خدشه دار شدن اعتبار گردشگری سلامت ایران می شود.
در حال حاضر برخی از خیابان های پرتردد به علت وجود مطب های پزشکان(مانند خیابان پرستار)، مملو از واسطه هایی است که بیماران بین المللی را مجاب می کنند تا با هزینه ارزان، خدمت درمانی مورد نظر را به بیمار ارائه دهند.
البته فراموش نکنیم که پزشکان نیز در پُر رنگ شدن نقش این واسطه ها، دخیل هستند.
- سیستم حمل و نقل عمومی داخل شهری
- ضعف سیستم مبادلات مالی و عدم دریافت ارز بین المللی در بیمارستان ها(این موضوع مشکل بسیاری از مراکز درمانی ایران است)
- قیمت بالای بسیاری از هتل های نزدیک به حرم مطهر امام رضا(ع)
- عدم تبلیغات رسانه ای و اطلاع رسانی از امکانات درمانی این شهر در کشورهای اسلامی
- عدم ارتباط سیاسی مناسب با برخی از کشورهای مسلمان مانند عربستان
- کمبود مترجم های عرب زبان در تمامی مراکز درمانی
- مشکلات مرتبط با اخذ ویزای درمانی برای تمام بیماران
- عدم تعریف بسته های کامل درمانی و گردشگری در برخی از وب سایت های مراکز درمانی
علت انتخاب شهر مشهد برای درمان طبق پژوهش علمی انجام شده در سال ۹۴ از منظر بیماران بین الملل
راهکارها:
- با توجه به موارد فوق می توان با تکیه بر ارائه خدمات با کیفیت بالا و ارائه تبلیغات و اطلاع رسانی های مناسب، این شهر را به عنوان قطب گردشگری مذهبی و درمانی در کشورهای مسلمان، معرفی کرد.
- ساماندهی دلالان و آموزش مترجمان و لیدرهای عرب زبان از جمله فعالیت هایی است که می تواند به رونق هر چه بیشتر این صنعت در مشهد کمک کند.
- تجهیز واحد بیماران بین الملل بیمارستان ها، اتاق های بیمارستان ها و خدمات هتلینگ
- اخذ مجوز پذیرش بیماران الملل در مراکز جراحی محدود
- بازاریابی های متنوع مبتنی بر کشور مبدا
- فعالیت گسترده شرکت های تسهیلگر در جذب بیماران به روش های نوین و ارائه خدمات استاندارد
- قیمت گذاری شفاف
- آموزش زبان عربی به کادر درمان مرتبط با بیماران بین الملل یا حضور مداوم مترجم های عرب زبان در بیمارستان
