پیدایش تجارت الکترونیک انقلابی در مراقبت سلامت بوجود آورد. در واقع اینترنت باعث ظهور بازارهای تجارت مجازی با ویژگی های: مشارکت پذیری، جهانی بودن، آزاد و بلادرنگ موجب شد تا یکی از بهترین راه های حذف واسطه ها در بسیاری از خدمات سلامت، اجرایی شده و دریافت کنندگان به طور مستقیم به ارائه دهندگان کالا یا خدمات وصل شوند.
درمان از راه دور(تله مدیسین) شامل ارتباطات تعاملی دیداری-شنیداری و داده در ارائه مراقبت، تشخیص، درمان و آموزش می باشد. یک روش جایگزین برای تماس های مستقیم بیماران با کادر درمان و اهمیت این موضوع در مبحث گردشگری سلامت بسیار مشخص است.
همانطور که میدانید گردشگری سلامت از ارائه سرویس های سلامت و درمان در کشورهای در حال توسعه، به بیماران کشورهای توسعه یافته شروع شد.
به دنبال نیاز کشورهای در حال توسعه یا فقیر، به تکنولوژی خدمات تشخیصی و درمانی موجود در کشورهای توسعه یافته، ارائه دهندگان خدمات تله مدیسین، تلاش کردند تا شکاف موجود را از بین ببرند و کشورهای در حال توسعه بتوانند از خدمات تشخیصی و درمانی مساوی با کشورهای توسعه یافته، بهره مند شوند.
البته این امر در تجارت خدمات سلامت درون مرزی هم صادق است و تله مدیسین ابزاری است که در داخل مرزها هم با همین دیدگاه(از بین بردن شکاف موجود بین مناطق محروم و دور افتاده با شهرهای بزرگ و تحقق تساوی دسترسی به خدمات سلامت برای همه) در نقاط مختلف جهان، در حال استفاده است.
اولین استفاده تله مدیسین در سال ۱۹۸۰ و در حوادث غیر مترقبه بکار برده شد و بعد از آن در سال ۱۹۸۵ و زلزله ویرانگر مکزیکوسیتی، سازمان ناسا از تکنولوژی های مخابراتی با پشتیبان صوتی، برای کمک به مردم زلزله زده ای که به امداد فوری نیاز داشتند، استفاده کرد. شرح کامل تاریخچه پیدایش تله مدیسین را از این قسمت بخوانید.
امروزه بخش بزرگی از خدمات تله مدیسین در ارتش و برنامه های فضایی اجرا می شود که باز هم با همان هدف امکان دسترسی به خدمات درمان و سلامت در مکان هایی که امکان حضور مستقیم افراد به مراکز درمانی وجود ندارد، پیاده سازی شده است.
طبقه بندی تله مدیسین
پزشکی از راه دور به سه دسته خدمات اطلاعاتی، جراحی از راه دور و مشاوره های از راه دور، تقسیم می شود که به بررسی هر کدام خواهیم پرداخت.
اما قبل از آن توضیحی در مورد انواع اطلاعاتی که می توان ارسال کرد را بخوانید:
اطلاعات ایستا: سوابق پزشکی بیمار با استفاده از ایمیل بین پزشکان و بیمارستان ها در کشورهای مختلف
اطلاعات صوتی: ساده ترین خدمات درمان از راه دور که امروزه هم توسط بیمارستان ها، پزشکان و شرکت های تسهیلگر انجام می شود و امکان برقراری تماس صوتی بین بیمار و کادر درمان را ممکن می سازد.
اطلاعات تصویری: امکان ارسال تصاویر رادیولوژی، ایکس ری، ام.آر.آی و آنژیوگرافی از یک کشور به کشور دیگر جهت دریافت سریع مشاوره های تشخیصی. این روش هم در بسیاری از مراکز درمانی کشورمان در حال انجام است.
- مشاوره های از راه دور: مشاوره از راه دور یکی از بهترین کاربردهای تله مدیسین در گردشگری سلامت است. توجه داشته باشید که برای انجام مشاوره های تشخیصی بلادرنگ(حضور بیمار در پایگاه های مشخص و اتصال دستگاه های تشخیصی به او)، احتیاج به ابزارهای سخت افزاری ویژه ای وجود دارد که این روش در کشور ما هنوز پیاده سازی نشده است و در حال حاضر تنها به شکل ارسال مدارک و پرونده های پزشکی بیماران به مراکز درمانی یا پزشکان خارج از کشور، انجام می شود(مشاوره برون خطی یا آفلاین).
- جراحی از راه دور: یک روش پرهزینه و پیچیده که در برخی از کشورهای توسعه یافته در حال انجام است. ارتش آمریکا اساسی ترین سازمانی بود که به تحقیقات و آزمایش های مرتبط با این روش، روی آورد.
- آموزش پزشکی مستمر: یکی دیگر از کاربردهای تله مدیسین، امکان آموزش های بالینی برای پزشکان و دانشجویان و … در کشورهای مختلف و بدون نیاز به ترک موقعیت جغرافیای آنان است.
تله مدیسین و پذیرش بیمار بین الملل:
امروزه همه بازیگران صنعت گردشگری سلامت به نوعی در حال استفاده از تله مدیسین هستند. با توجه به مواردی که در بالا گفته شد، می بینید که همه بیمارستان ها، پزشکان و شرکت هایی که در این حوزه فعالیت دارند، قبل از پذیرش بیمار، با دریافت اسناد و پرونده های پزشکی، مشاوره های لازم را در ایران انجام می دهند و نتیجه را به اطلاع بیمار بین الملل می رسانند.
ابزارهای ارتباط تصویری رایگان یا بسیار ارزان قیمت از جمله : Apple FaceTime ، چت تصویری Facebook Messenger ، ویدیوی Google Hangouts و Skype امکان برقراری ارتباط تصویری بیمار و پزشک را در تمام فرآیندهای قبل از پذیرش، حین درمان و فالوآپ امکان پذیر می کند.
البته نوع بهتر استفاده از این ابزار زمانی است که شما برای اقدامات تشخیصی، از پزشکان کشورهای مختلف استفاده کنید.
یعنی برای تشخیص نهایی با ارسال پرونده و برقراری ارتباطات ویدئویی با پزشکان طرف قرارداد از کشورهای مختلف، به یک نتیجه گیری جمعی برسید.
این امر بیشتر در درمان های پر تهاجمی که به آسانی قابل تشخیص نیست(مانند بررسی عوامل صرع و ارتباط آن با بخش های مختلف مغز، با هدف تشخیص و جراحی) میتواند بسیار موثر واقع شود.
بیماران تمایل به انتخاب مقصد ایمن به همراه تشخیص شفاف و مشخص، خواهند داشت و لازمه این امر تهیه تمام امکاناتی است که تشخیص اولیه را با انجام روش های متفاوت از قبل(دقت و شفافیت بیشتر) در کشور مبداء انجام دهد.
برخی از اقدامات تشخیصی بلادرنگ همانطور که در قسمت قبل هم توضیح دادیم، نیاز به ابزارهای سخت افزاری خاصی دارد.
لازم است تا کیوسک ها و ابزارهای تشخیصی تله مدیسین را در کشور مبدا پیاده سازی کرده باشید تا بیماران بتوانند با حضور در نقاط مشخص شده و اتصال ابزارهای موجود(با توجه به پروسیجر درمانی)، بسیاری از آزمایشات تشخیصی را در همان لحظه انجام دهند و داده ها بصورت آنلاین برای شما ارسال شود.
اینکه پیاده سازی این روش با توجه به محدودیت های موجود و هزینه بالای آن، تا چه اندازه ممکن و قابل قبول است، نیاز به بررسی های تخصصی در این حوزه دارد که از مبحث این موضوع خارج است اما چیزی که قطعیت دارد این است که فرآیندهای پذیرش بیماران خارجی با گذشته متفاوت خواهد بود.
اگر هنوز جواب شما به پرونده پزشکی بیماران این است که تشخیص قطعی بعد از ویزیت اولیه و انجام آزمایشات در ایران مشخص خواهد شد، شانس زیادی برای جذب بیماران بین المللی نخواهید داشت.
ملاحظات زیر را هنگام استفاده از خدمات تله مدیسین برای بیماران بین المللی، در نظر بگیرید:
- فرض کنید بیمارتان وارد کلینیک شخصی شما شده است. به اندازه کافی برای او زمان بگذارید
- صبور بودن را فراموش نکنید. مشکلات فنی در ارائه خدمات تله مدیسین اجتناب ناپذیر است و سواد فنى بیماران شما نیز متفاوت است.
- بعد از بحران کویید-۱۹ نیاز به انجام بسیاری از درمان ها از راه دور بدیهی به نظر می رسد. بیمارتان را از اجرای موثر خدمات تشخیصی از راه دور، مطمئن کنید.
- روشهای خلاقانه ای پیدا کنید تا مطمئن شوید که همه بیماران(با توجه به بازار هدف) دسترسی منصفانه به منابع تله مدیسین را دارند(به طور مثال بازپرداخت هزینه تلفن در کشورهایی که از روشهای آنلاین استفاده نمی کنند).
- و در نهایت، ما باید بپذیریم که Telemedicine به بخشی مهم در ارائه خدمات درمانی تبدیل می شود. بنابراین لازم است تا با مطالعه فرآیندها و نتایج، از طریق ارزیابی های مشخص در یک بازه زمانی خاص، جهت هدایت بیماران به استفاده از انواع این خدمات در آینده، سرمایه گذاری کنیم.
